Liberation Route Brabant: wandelroute Canadese bevrijders
Liberation Route Brabant werd in oktober 2024 gelanceerd. Al wandelend volg je de voetsporen van de Canadese bevrijders die een belangrijk bijdrage leverden aan de bevrijding van Nederland in 1944 en 1945.
Etappe 9 van de Liberation Route Brabant wandelroute
Geen idee wat voor weer het was toen de Canadese soldaten door Brabant trokken ten tijde van 1944/1945, maar tijdens onze wandeldag is troosteloos weer. Weer om weemoedig van te worden. Het type weer dat alles met een donker randje enkel zwarter lijkt te maken. Weer dat misschien wel goed past bij een beladen onderwerp als ‘de oorlog’.
Hoewel deze wandelroute in het teken staat van de Canadese bevrijders, kent ook de militaire geschiedenis van het Canadese leger zijn donkere dagen. Honderden Canadese militairen pleegden ernstige misdaden tegen hun eigen meerderen, maar, helaas, ook richting onschuldige Brabantse burgers. Hun daden bleven niet onbestraft, het Canadese leger richtte een speciale strafgevangenis op in de leegstaande barakken van het voormalige concentratiekamp in Vught.
Udenhout & Biezenmortel
“Van de Canadezen weet ik niks,” beken ik aan mijn wandelmaatje. Nu is niets wellicht wat grof uitgedrukt, maar mijn eigen woonplaats Breda is door de Polen bevrijd. De lokale geschiedenis op mijn lagere school richtte zich voornamelijk op Generaal Maczek en zijn 1e Poolse pantserdivisie. “Over Udenhout, Biezenmortel en Cromvoirt weet ik eigenlijk ook niets of niet veel,” voeg ik eraan toe.
“Op internet las ik iets over de Biezenmortelse gijzeling. Een groep mannen die gegijzeld werd omdat ze tijdens Dolle Dinsdag Duitse vrachtwagen beschadigd zouden hebben,” klinkt het naast me, wanneer we langs statige boerderijen en deftige villa’s in de Udenhoutse Groenstraat wandelen.
“Biezenmortel, daar was ik weleens. Dat is het eindpunt van een van de etappes van Ons Kloosterpad. Je eindigt je wandeling dan bij Landpark Assisië,”
➡️ Lees hier het artikel Ons Kloosterpad | Etappe Abdij Koningshoeven naar Landpark Assisië
Tenslotte, beken ik; “Ik ben nog nooit in Kamp Vught geweest.” In mijn ogen zijn alle Brabantse kinderen, minstens 1x keer hier naar toe op schoolreisje geweest, maar verrassend genoeg blijk ik niet de enige die het Nationaal Monument nimmer bezocht heeft.
Cromvoirt – Vught
Hoewel we nog niet zo lang onderweg zijn, besluiten we even aan te leggen bij Café ’t Gommelen. Een gezellige plek waar al vijf generaties lang dezelfde familie een voormalige klompenmakerij als horeca uitbaat. Het is maar goed dat we dat gedaan hebben, want net voorbij knooppunt 87 verlaten we de verharde paden en lopen kilometerslang door bossen en langs weilanden. Hier geen warme koffie, maar ijzige wind en motregen.
Vanaf knooppunt 86 is het Afwateringskanaal ‘s-Hertogenbosch-Drongelen onze leidraad. Modder onder onze wandelschoenen, hier en daar glibberend de route volgend. “Je zal maar soldaat zijn. Ver van je eigen land vandaan, uren lopen, niet wetend waarheen, wat er aan zal treffen,” mijmert mijn wandelmaatje.
“Wacht, ik denk dat het hier moet zijn,” roep ik. “Moeten we echt stoppen? Laten we doorlopen, het is niet zo heel erg ver meer naar Kamp Vught. Daar is het droog en zullen ze vast ook wel iets te eten en drinken hebben,” krijg ik als reactie. “Nee, kijk nou even, dit staat op de kaart. Deze plek moet, denk ik, de plek zijn van ‘Sagging Suzie’. De plek waar de Britten een noodbrug construeerden nadat de Duitsers alle bruggen hadden opgeblazen, maar die door de Canadezen verbeterd werd, maar nog altijd redelijk gammel (b)leek, vandaar de naam ‘doorgezakte Suzie.’
Nationaal Monument Vught, direct aan de Liberation Route Brabant
Nog voor dat we NM Kamp Vught zien, staan we al oog in oog met de Penitentiaire Inrichting Vught, waarvan de geschiedenis wel terug te voeren is naar het Duitse concentratiekamp Durchgangslager Herzogenbusch ofwel Kamp Vught. Deze zwaarst bewapende gevangenis van Nederland ken je wellicht vanwege de zware criminelen Ridouan Taghi en Willem Holleeder die hier hun straf uitzitten.
Twee dames achter een grote balie heten ons van harte welkom bij Nationaal Monument Kamp Vught. Voorzien van allerhande foldermateriaal, nemen we, alvorens de site te bezoeken, plaats in het café. Even opwarmen, met koffie, warme chocomel én een warm worstenbroodje.
➡️ Ook als je geen bezoek aan het museum brengt, ben je van harte welkom in het (fiets)café van Nationaal Monument Kamp Vught
Wat zet jou aan het denken?
Net als de Liberation Route Brabant zet ook Nationaal Monument Kamp Vught je aan het denken. Niet raar dat deze vraag als eerste valt te lezen in de folder ‘De verhalen blijven’.
Je kunt niet anders dan denken aan hoe mensen elkaar dit vreselijke leed aan kunnen doen. Toen, maar ook nu. Waarom voelt de een zich verheven boven de ander en waarom moet die ander daar dan ook, dikwijls onder mensonterende omstandigheden, voor ‘boeten’? Helaas, is en blijft die vraag relevant.
De persoonlijke verhalen die veelal middels (unieke) voorwerpen in de ruimtes van Nationaal Monument Kamp Vught tentoongesteld zijn, raken. In tegenstelling tot oorlogsmusea tref je hier geen tanks, militaire uniforms of wapentuig. Nee, hier draait het om de mensen die hier, ogenschijnlijk uitzichtloos, hun dagen sleten. Niet wetende waarom ze hier terecht waren gekomen en evenmin wetende wat de toekomst hen nog zou kunnen brengen.
Met de audioguide aan de oor horen we alles over het verleden, maar ook over het heden. We zien overgebleven objecten, kijken naar filmpjes en turen naar indrukwekkende foto’s.
Wanneer we de tentoonstelling verlaten, lopen we langs gereconstrueerde wachttorens, ogenschijnlijk oude barakken en staan oog in oog met het kindermonument en leren aspecten van het enige SS-concentratiekamp buiten Nazi-Duitsland, de Canadezen en WOII in het algemeen, die we niet eerder in geschiedenisboeken lazen of door docenten onderwezen kregen.
Langer, veel langer dan gepland nemen we alle informatie in ons op, drukken we verbazing, vertwijfeling en afschuw uit op onze gezichten. Zijn stil. Zijn aan het denken gezet.
Onze praatjes tijdens de laatste kilometers naar ’s Hertogenbosch zijn van een geheel andere kaliber dan die van het begin van de etappe. We zijn aan het denken gezet.
➡️Lees ook: Dat gaat naar Den Bosch toe | Hier moet je zijn!
Liberation Route Brabant praktisch
De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders.
- De totale route is 271 kilometer lang met als startplaats Woensdrecht en als eindpunt Ravenstein.
- Wij wandelden etappe 9, een traject tussen Udenhout en ’s Hertogenbosch met een lengte van 22,9 kilometer.
- Zelf deze route wandelen? Schaf de kaart aan of raadpleeg de etappes op de website van Visit Brabant.
“Liberation Route Brabant maakt onderdeel uit van Liberation Route Europe, een internationale wandelroute van maar liefst 10.000 kilometer. Met honderden plekken en verhalen verspreid over tien Europese landen, verbindt deze bijzondere route de regio’s waar de geallieerden in 1943-1945 hun opmars maakten. Wandelaars over de Liberation Route Brabant kunnen zo direct aansluiten op de route in België.”
➡️ Combineer etappe 9 zeker met het indrukwekkende Nationaal Monument Kamp Vught. Het indrukwekkende museum ligt op de route. De vaste expositie ‘Kamp Vught: zeven seizoenen en 32.000 verhalen’ geeft je een goed beeld van de jaren voorafgaand aan de bevrijding in het SS-concentratiekamp. Daarnaast worden er geregeld tijdelijke tentoonstellingen georganiseerd. Tijdens ons bezoek was dat ‘Kruispunt Vught: 36 nationaliteiten achter prikkeldraad’. Deze tentoonstelling is nog te zien t/m 1 maart 2025.
Ter gelegenheid van 80 jaar vrijheid in Noord-Brabant werd op 28 september 2024 het stripboek De Erfenis gelanceerd. Een boek vol ‘vergeten’ verhalen, waarbij herkenbare locaties gelinkt aan WOII terug te zien zijn, NM Kamp Vught is er daar een van.