Schagen | Fietsen langs het strand en onder Hollandse luchten

Schagen: Eens ging de zee hier tekeer

Schagen dat nog net binnen de West-Friese Omringdijk ligt, is het begin van onze dag en fietstocht in het noordwesten van West-Friesland, Al trappend passeren we bloemen, strand en genieten we van de schilderachtige witte wolken boven ons hoofd.

Waar ligt Schagen ook al weer?

“Hoe zat het nu ook alweer precies met de Omringdijk,” informeer ik bij mijn fietsmaatje als we Schagen, het beginpunt van onze fietstocht, naderen. “Even denken – en met denken, wordt Google raadplegen bedoelt,” krijg ik als reactie. “De West-Friese Omringdijk,” klinkt het vanachter een telefoon; “is de dijk rond het oude zeekleilandschap van West-Friesland. Deze dijk beschermt de lokale bevolking sinds de 13e eeuw tegen water en verbindt verschillende gemeenten en landschappen. De dijk is zijn functie is verloren, maar nog kenmerken voor het landschap en de cultuur voor de gemeenten die ertoe behoren.”

Onbewust schieten de woorden van de Zuiderzee ballade in mijn hoofd en zachtjes zing ik;” Eens ging de zee hier te keer, maar die tijd komt niet weer, Zuiderzee heet nou IJsselmeer….”

Schagen en omgeving is het échte Holland

Schagen, met een rijke historie, wordt door velen getipt om het ‘echte Holland’ te ervaren. Die historie is terug te vinden in de zogeheten buitenplaatsen, de prachtige stolpboerderijen en de schattige nabijgelegen dorpen. De Grote Kerk is moeilijk te missen, het Boerderij & Rijtuigenmuseum Vreeburg is zo’n plek waar je alles over de historie en West-Friese gewoonten leert, maar onze ogen worden getrokken naar een kleurige gevel.

Amper vertrokken, moeten we simpelweg bij Noord in de remmen knijpen. De fiets tussen de benen, leunend op het stuur staren we naar een dame omringd door tulpen eens haar eens even goed te bewonderen. Kunstenaar Tymon de Laat combineert in dit werk de Nederlandse folklore met de roots van de typisch Nederlandse tulp uit de bollenvelden. De rode tulp met gele tonen is een verwijzing naar het stadswapen van Schagen. De dame komt vermoedelijk uit centraal Azië, de plek waar de tulp haar oorsprong heeft. Het combineert verschillende culturen in een werk en nodigt inwoners en passanten sinds april 2022 uit om daarover met elkaar in gesprek te gaan.

Hoog, kijk omhoog

Street art is een nieuwe kunstvorm, maar Schagen en omgeving zijn al eeuwenlang geliefd bij kunstenaars. De reden? Hollandse luchten. Hoewel we ons land niet altijd direct met mooi associëren, maar mooie luchten hebben we zeker. We werp een blik omhoog en verbazen ons over het wolkenspel hoog boven ons hoofd. We kunnen ons direct voorstellen dat dit een inspiratiebron was voor vele beroemde Hollandse schilders, zoals bijvoorbeeld Jacob van Ruisdael.

Wie Callantsoog zegt, zegt…

Het asfalt vliegt onder ons door. Wind in de rug, zonnetje hoog aan de hemel, wat is dit lekker fietsen. Voordat we er erg in hebben, hebben we een groot deel van onze route afgelegd en komt Callantsoog in het zicht. Tijd om even vaart te minderen.

Wie Callantsoog zegt, zegt strand. Toch schiet na ons bezoek aan deze gemeente, waar in 1973 het eerste legale naaktstrand een feit was, een ander woord in het hoofd. Of eigenlijk een dier. De zwaan. Wanneer we de badplaats binnen fiets, valt het elegante dier op het Dorpsplein direct op. De maker ervan mag dan onbekend zijn, elke inwoner weet deze gevleugelde vriend te vinden. Bovendien is een hotel luisterend naar de naam ‘Zwaantje’. Dan is er nog het Zwanenwater, een plek waar twee van de grootste natuurlijke duinmeren van West-Europa samen een natuurgebied vormen. Deze 600 hectare ongerepte natuur vragen er simpelweg om de fiets even op slot te zetten en het dit serene stukje Nederland te bewonderen.

Duinmannetje

Dan zijn er nog twee initiatiefnemers, Bas en Siva, die met het idee rondliepen om een eigen bier te brouwen. Zogezegd, zo gedaan. Mag je raden naar de naam. Precies, iets met een zwaan. Het Callantsoger speciaal bier, een dubbel witbier, draagt de naam ‘Zwanenwater’. Eerlijkheid gebied ons te zeggen, dat ook een tweede bier op de markt is gebracht. Dat heeft dan niets met zwanen te maken, maar wel met het strand en de duinen. Die zijn vanzelfsprekend ook nimmer ver weg in een gebied dat ooit een eiland was. ‘Duinmannetje’ is een licht biertje met als hoofdingrediënt de duindoorn, een oranje bes die in de lente en zomer in Callantsoog in de duinen groeit. Dorst gekregen? Veel restaurants, strandpaviljoens schenken het brouwsel graag voor je uit. Duik anders even de lokale Albert Heijn binnen, heb je meteen een lekker souvenir voor de thuisblijvers – of voor jezelf.

IJsje Prima

Terwijl we, op een van de vele terrassen die Callantsoog rijk is, van een verfrissend glas ijsthee genieten, zien we de een na de ander met een smakelijk ijsje in de hand passeren. “IJsje Prima,” klinkt het antwoord, als we onze nieuwsgierigheid niet kunnen bedwingen en bij een passant informeren waar de lekkernij vandaan komt. Het blijkt een inwoner, die er trots aan toevoegt; ”Ze zijn drie jaar achter elkaar benoemd tot ijssalon van het jaar (red. 2020, 2021 & 2022).”

Wat meer navraag leert ons dat reeds de derde generatie op het Dorpsplein al sinds 1963 dagelijks, volgens familierecept, vers ijs bereidt. “Over ijs gesproken,” vervolgt de man het gesprek; “Vroeger had Groothoffs een ijskar. Dat was aan het begin van de vorige eeuw echt een begrip hier in de omgeving. ’s Zomers reden Willem (red. Groothoff) en zijn jongere broer Harrie rond op straat en verkochten lekkernijen op het strand.”

Overigens, wie Callantsoog zegt, zegt zeker ook wel strand. Dat naaktstrand is er nog altijd. Ruw geschat 2,5 kilometer lang en daarmee een van de grootste stranden voor de naaktrecreant. Voor alle geklede gasten wacht een schoon, breed en kilometerslang zandstrand. Met de fiets aan de ketting en onze tenen in het zachte zand besluiten dat dit misschien wel het mooiste strand van Nederland is.

‘t Zand

De huidige karakteristieke vlotbrug in het Kanaaldorp stamt uit 1949 en is meteen een van de belangrijkste bezienswaardigheden van ’t Zand, een buurtschap nabij Schagen. Op de plek waar nu de kerk staat stond in 1665 al het ‘buiten’ Jagerslust. Deze kleine plaats staat al geruime tijd op de kaart. Door het graven van het Groot Noordhollands kanaal ontstonden er nieuwe verbindingen en bruggen, zo ook bij ’t Zand. Een plek waar eens grote schepen langs voeren, maar waar nu we nu vooral andere fietsers treffen.

We verlaten even de route en fietsen naar de nabijgelegen korenmolen De Hoop. In de 17^e eeuw werd deze molen gebouwd, toen luisterend naar de naam De Haan. Na jarenlang op een andere plek dienst te hebben gedaan, verhuisde het iconische bouwwerk tweemaal. De plek waar nu de wieken ronddraaien is sinds 2011 het nieuwe thuis van De Hoop.

Inpolderen

Aan het einde van een woonwijk, we zijn er al bijna aan voorbij getrapt, ligt het Zijper Museum. “Ah, dat is nou jammer, de deur zit op slot, ze zijn gesloten,” roep ik teleurgesteld naar mijn fietsmaatje die net het slot uit de fietstas haalt. “Stop, maar terug,” voeg ik eraan toe. Ze kijkt me net zo schaapachtig aan als de wollige beesten in het weiland aan de overkant. Wat hebben we gemist? Het museum leert je alles over de geschiedenis van ‘De Zijpe’, het poldergebied dat tussen de West-Friese Omringdijk ter hoogte van Schagen en de kuststrook vanaf Petten tot voorbij Callantsoog loopt. De collectie van dit museum omvat diverse historische kaarten en documenten, kopergravures, prenten, schilderijen en archeologische vondsten.

Schagen weer in zicht

Via Oudesluis komt Schagen opnieuw in zicht. We vleien ons neer op terras op de Markt, de Grote Kerk, aan de overzijde, als een wakend baken. De zeewind heeft onze losse plukken haar verandert in strengen raffia touw, het Hollandse zonnetje heeft de blos de wangen gezet. De kuiten hebben 35 kilometer weggetrapt en wij, wij proosten voldaan op deze mooie tocht, de bijzondere dorpen en dito geschiedenis. Cheers!

Fietstocht Schagen en omgeving praktisch

Afstand(en) route(s): Fietsroute van 35 km.
Vertrekpunt: Laan 1, 1741 EA Schagen

Horeca bij vertrek

Leuk Schagen, Nieuwe Laagzijde 11, 1741 GE Schagen, www.leukrestaurant.com. Geopend: Woensdag t/m zaterdag vanaf 10.00 uur. Zondag 11.00 uur
Op de Markt in Schagen zijn diverse horecazaken, waar op het terras – met zicht op de Grote Kerk – of bij minder goed weer, binnen iets genuttigd kan worden.

Horeca Onderweg

In Calantsoog, met name aan en rond het Dorpsplein zijn diverse horecazaken, waar op het terras – met zicht op de duinen – of bij minder goed weer, binnen iets genuttigd kan worden.
Restaurant ‘d Heerlijckheid, (zie foto gele fiets) Uitlandseweg 5, 1759 JG Callantsoog, https://heerlijckheid.nu/nl. Geopend: Woensdag t/m zaterdag vanaf 17.00 uur. Zondag, maandag, dinsdag gesloten.

Restaurant Prins HRLK/ café De Jonge Prins
In ’t Zand tref je twee horecazaken onder een dak. Een café en een restaurant. Afhankelijk van het tijdstip dat je hierlangs fietst, is er altijd wel een reden om aan te schuiven. Een goede kop koffie, uitgebreide lunch, iets voor bij de borrel of uitgebreid dineren met streekproducten. Op het terras of in de sfeervolle zaak, jij kiest.
Restaurant Prins HRLK/ café De Jonge Prins, Keinsmerweg 42, 1756 AH ’t Zand, www.dejongeprins.nl. Geopend: café De Jonge Prins maandag, dinsdag, donderdag en zondag 12:00 – 02:00 uur. Vrijdag 12:00 – 03:00. Zaterdag 16:00 – 03:00. Woensdag gesloten. Restaurant Prins HRLK donderdag t/m dinsdag van 12:00 – 23:00 uur.

Bezienswaardigheden in Schagen en omgeving

Vergeet tijdens je fietstocht zeker niet even af te stappen bij een – of meerdere – van deze bezienswaardigheden.

Grote kerk Schagen

Midden in het centrum van Schagen domineert trots en fier de Nederlands Hervormde, ook wel Grote Kerk het stadsbeeld. Het imposante gebouw is moeilijk over het hoofd te zien. De 65 meter hoge toren is vanaf de vele terrassen rondom het gebedshuis goed te zien. Deze is tijdens de West-Friese Folklore dagen (www.westfriesefolklore.nl) doorgaans te beklimmen. Op 29 september 1897 werd de kerk ingewijd en bestaat dus al meer dan 125 jaar.

Grote Kerk Schagen, Markt 23a, 1741 BR Schagen. Elke zondagmorgen is er een viering om 09.30 uur (10.00 uur in de winterperiode) https://pgschagen.nl/.

Boerderij & Rijtuigenmuseum Vreeburg in Schagen

Een oude stadsboerderij doet dienst als het ene deel van het museum, een tweede gebouw maakt het geheel compleet. Maak een stap terug in de tijd en reis naar het jaar 1900. Hoe boeren op dat moment leefden, is te ervaren aan de hand van antieke meubels, oude kleding en authentieke sierraden. Ook speelgoed uit vervlogen tijden, geef een inkijkje in de tijd die ooit was. Een uitgebreide collectie historische rijtuigen staat niet enkel in het museum, gedurende de Westfriese Donderdagen rijden ze door de straten van Schagen.

Boerderij- en Rijtuigenmuseum Vreeburg, Loet 14, 1741 BP Schagen, www.museumvreeburg.nl. Geopend: april-mei-juni: woensdag t/m zaterdag: 13.30 -16.30 uur. Juli-aug: woensdag t/m zondag: 13.30-16.30 uur. Sept-okt: woensdag t/m zaterdag: 13.30-16.30 uur. Tijdens West-Friese Donderdagen (www.westfriesefolklore.nl) 09.30-16.30 uur.

Automuseum Schagen

Van Dafje tot Citroën Trèfle en van kleine FIAT tot indrukwekkende Rolls Royce. In het automuseum in Schagen sta je oog in oog met bijzondere auto’s én motoren. Een plek waar de liefde voor voertuigen voorop staat en waar gedreven vrijwilligers je hartelijke welkom heten.

Automuseum Schagen, Lagedijkerweg 1a, 1742 NB Schagen, www.automuseumschagen.nl. Geopend: Iedere zondag van 13.00 tot 16.00 uur.

Museumboerderij Tante Jaantje

Het Callantsoog van vroeger staat centraal bij Tantje Jaantje. In de historische stolpboerderij vertellen enthousiaste vrijwilligers over vroeger tijden.

Tip: Achter deze monumentale boerderij staat vakantiehuis “Jaantje, een ideaal plekje om met tweeën te overnachten. De ideale uitvalsbasis voor deze route en vlakbij zee.

Museumboerderij Tante Jaantje, Dorpsplein 33, 1759 GM Callantsoog, www.tantejaantje.nl. Geopend: Van mei tot begin oktober iedere zondag van 14:30 – 16:30 uur. Vanaf begin juni t/m half september van woensdag t/m zondag van 14:30 – 16:30 uur. In het hoogseizoen ook geopend tijdens de braderieën op woensdag van 14:30 tot 20:30 uur.

Het Zwanenwater

Zet de fiets even op slot om van de natuur bij het Zwanenwater te genieten een plek waar twee van de grootste natuurlijke duinmeren van West-Europa te vinden zijn. De 600 hectare natuurgebied vragen gewoon om bewondert te worden.

Zwanenwater, Zuidschinkeldijk, 1759 Callantsoog, https://www.natuurmonumenten.nl/natuurgebieden/zwanenwater.

Korenmolen De Hoop ’t Zand

Een klein stukje van de route af, ligt Korenmolen De Hoop. In de 17^e eeuw werd deze molen gebouwd, toen luisterend naar de naam De Haan. Na jarenlang op een andere plek dienst te hebben gedaan, verhuisde het iconische bouwwerk tweemaal. De plek waar nu de wieken ronddraaien is sinds 2011 het nieuwe thuis van De Hoop.

De Hoop Parallelweg 33, 1756 ED ’t Zand, www.molentzand.nl. Geopend 1 April t/m 31 oktober op zaterdag, zondag en woensdag van 13.00 tot 17.00 uur. Juli en augustus ook op maandag en vrijdag van 13.00 tot 17.00 uur. Bij de molen zijn ook camperplaatsen, vanaf hier zit je zo op de fietsroute.

Natuurgebied De eendenkooi

Eenden vangen was meer dan 400 jaar geleden een lucratieve business. Nu is de voormalige eendenkooi een oase van groen tussen de kleurrijke bollenvelden.

Eendenkooi ’t Zand, Korte Bosweg 47, 1756 CA ’t Zand, www.eendenkooien.nl/eendenkooi-’t-zand. Geopend: De eendenkooi is alleen toegankelijk bij excursies en open dagen.

Oude Sluis

Ooit, in de 17de en 18de eeuw, was het in Oudesluis een drukte van belang met scheepvaartverkeer op weg naar de Zuiderzee. Nu rest wat gedenkstenen aan die tijd van weleer.

Wist je dat de lokale bewoners deze sluis doorgaans ‘Hoge Sluis’ noem(d)en? ‘Grote-’ of ‘Oudesluis’ in Oudesluis, Noorderweg 18, Oudesluis, https://onh.nl/verhaal/de-grote-of-oudesluis-in-oudesluis

Zijper Museum

In het Zijper Museum leer je alles over de geschiedenis van ‘De Zijpe’. Het poldergebied dat tussen de West-Friese Omringdijk ter hoogte van Schagen en de kuststrook vanaf Petten tot voorbij Callantsoog loopt. De collectie van dit museum omvat diverse historische kaarten en documenten, kopergravures, prenten, schilderijen en archeologische vondsten en ook een uitgebreide fotocollectie (meer dan 800.000 foto’s) van de pers- en portretfotografen Willem en Luberti Niestadt.

Zijper Museum, Schagerweg 97D, 1751 CB Schagerbrug, www.zijpermuseum.nl. Geopend: maandag, donderdag, zondag 12.00 – 16.30 uur.

Zo kom je er

Eigen vervoer: Schagen is bereikbaar via een van de volgende de provinciale wegen: N241, N245 en N248.
Openbaar vervoer: Schagen beschikt over een station: station Schagen. Vanaf station Schagen is er een rechtstreekse verbinding met Den Helder, Alkmaar, Zaandam, Amsterdam, Utrecht, Arnhem en Nijmegen en (gedurende de spits) met ‘s-Hertogenbosch, Eindhoven en Maastricht.
Fietsverhuur: Op Station Schagen zijn een beperkt aantal (19) OV-fietsen te huur in de zelfservice huurlocatie. Of huur je (elektrische) fiets bij Fred’s Verhuur, De Fok 10, 1742 PD Schagen, www.fredsverhuur.nl. Geopend: Van 1 april t/m 31 oktober dagelijks geopend van 09:00u tot 18:00 uur. Op zondagen vanaf 10:00 uur. Bij dit verhuurbedrijf is voldoende parkeerplaats en ligt aan de fietsroute.