Sabah | Wildlife, Community Based Tourism & ultiem relaxen

Wie gaat er mee naar Sabah (Maleisisch Borneo)? Voor een trip vol wildlife, community based tourism & ultiem relaxen.

We gaan naar Maleisië, naar Borneo, naar Sabah, want het kan (eindelijk) weer! Sinds 1 augustus 2022 heeft de regering van Maleisië besloten dat ongeacht de COVID-19-vaccinatiestatus van reizigers, iedereen weer welkom is om ‘truly Asia’ te bezoeken. Testen voor vertrek of bij aankomt behoort tot de verleden tijd en ook quarantainemaatregelen zijn opgeheven. Hoogste tijd om, na ruim twee jaar afwezigheid, opnieuw naar Maleisië te reizen.

Van Langkawi Bubble naar vrij reizen

November 2021, Nederland gaat van gedeeltelijke lockdown naar avondlockdown, de wetgeving rondom het Coronatoegangsbewijs zijn in volle gang. In Maleisië gloort enige hoop, de hoop op vakantie doorbrengen op een zonnig eiland in plaats van in de koude Nederlandse winter. Maleisië opent in deze zelfde periode voorzichtig de deur voor internationale bezoekers. Hetzij op een kier, een pilot begint met slechts een bestemming, te weten, Langkawi is een feit. De zogeheten Langkawi Bubble, waarin reiziger welkom waren, maar niet vrij mochten reizen, lijkt inmiddels alweer lang geleden. Toch bleef het land nog bijna een jaar ‘op slot’, maar per augustus 2022 zijn alle maatregelen opgeschort en kunnen internationale bezoekers opnieuw gaan en staan waar ze wensen tijdens een bezoek aan het veelzijdige land.

Klaar voor vertrek

Voor een vernieuwde kennismaking met Maleisië en Sabah in het bijzonder hebben Tourism Malaysia, Sabah Tourism Board en Turkish Airlines de handen ineengeslagen. Bij aankomst op Amsterdam Airport Schiphol direct goed nieuws, er is een businessclass stoel gereserveerd. Op een lange vlucht naar Azië is het extra fijn een goede nachtrust te kunnen pakken om bij aankomst fris aan het programma te kunnen beginnen. Nou, dat lukt op de stoelen – die tot een lekker bed getransformeerd worden door het vriendelijke cabinepersoneel – meer dan prima. Wat ook meer dan prima is, is het eten aan boord en mocht je onverhoopt toch de slaap niet kunnen vatten, dan biedt het entertainmentsysteem met talloze films en series meer dan voldoende afleiding.

De een ziet een overstap als een nadeel, de ander geniet van tussendoor de benen strekken. Op Istanbul Airport hoef je je – tussen twee vluchtmomenten in – geen moment te vervelen. Winkels en restaurants in overvloed. Of – indien je businessclass vliegt – heerlijk eten en drinken in de uitgebreide businesslounge.

De hoogte in en andere hoogtepunten in Kuala Lumpur

Naar Maleisië reizen en de hoofdstad Kuala Lumpur overslaan, dat kan natuurlijk niet. Gelukkig is een dag sightseeing in het programma ingepland. Vanuit het Parkroyal Collection KL hotel neemt gids Susan ons mee op pad.

Vandaag staat de zon hoog aan de hemel en is het tijd om het hogerop te zoeken. Hoewel deze landmark ‘slechts’ van maart tot en met juli 2020 haar deuren gesloten hield wegens de pandemie, duurden de veiligheidsvoorzorgsmaatregelen nog lange tijd voort. De openingsuren werden tijdens de COVID19 periode beperkt, net als het aantal gasten dat per dag het beroemdste gebouw van het land mocht bezoeken. Wat opvalt is het feit dat het dienstdoende personeel nog altijd – net als personeel in hotels, openbaar vervoer en restaurants – een mondkapje draagt. Het is niet verplicht, maar wordt gedaan als een gebaar naar de bezoeker toe.

Eerste halte; Skybridge, een luchtbrug tussen verdieping 41 en 42. Voor wie het weten wil, dat is pakweg 170 meter boven de grond. Geen last van hoogtevrees? Stap dan opnieuw in de lift en zoef door naar de 86^e verdieping. Vanaf het observatiedek lijkt de wereld onder je voeten op Madurodam.

Trap op

Net buiten het centrum – zo’n 13 kilometer uit het centrum van de stad vandaan – ligt een andere plek die je niet mag overslaan tijdens een trip naar Kuala Lunpur, de Batu Caves. De kalkstenen grotten zijn een heilige Hinduplaats. Op de gekleurde trappen – 272 treden – die toegang tot het complex verschaffen wisselen toeristen en gelovigen elkaar af. En apen. Vergeet niet de apen. De nieuwsgierige beesten volgen je op de voet en bietsen het liefst iets te eten uit je hand of tas.

Enak

Over eten gesproken. In een wereldstad als Kuala Lumpur zijn er talloze plekken om je buik te vullen. Bij Chef Dato’ Ismail’s Restaurant genieten we van de authentieke Maleisische keuken. Dat Kuala Lumpur een smeltkroes van culturen is, ervaren bij de volgende stop, de Thean Hou tempel is de grootste Chinese tempel die je in Kuala Lumpur tegenkomt. Van Chinese tempel door naar Chinatown in Petaling street. Van oudsher een plek waar Chinese handelaren hun waren verkochten, maar vandaag de dag vooral een plek waar toeristen de gezellige Chinese sfeer komen opsnuiven én komen shoppen. Stalletje na stalletje gevuld met vers fruit of ‘merk’producten. Voer iedere smaak, een product.

Met een korte wandeling langs het Merdeka Square Masjid Negara, de Central Market Kuala Lumpur, en het fraaie Sultan Abdul Samad Building sluiten we onze sightseeing af.

Sabah op betoverend Borneo

Een binnenlandse vlucht met Malaysian Airlines brengt ons in drie uur van de drukte in Kuala Lumpur naar hoofdstad van Sabah, Kota Kinabalu. Het eiland Borneo bestaat uit een Indonesisch en een Maleisisch deel. Het Maleisische deel is vervolgens onderverdeeld in de deelstaten Sabah en Sarawak.

Gedurende pandemie voerden Sabah en Sarawak hun eigen regels voor binnenkomst, los van die van het schiereiland Maleisië. Dat Covid-19 er hier goed ingehakt heeft, blijkt uit het verhaal dat onze gids met ons deelt. Velen – vooral op het platteland – verkeerden in onzekerheid, verslechterd levensonderhoud was voor meer dan 40.000 gezinnen een feit. Een lokaal initiatief – vergelijkbaar met onze voedselbank – zorgde wekelijks voor verse groenten en andere noodzakelijke boodschappen.

In Kota Kinabalu zorgde de pandemie voor een verlate opening van het Hyatt Centric Hotel, het hotel waar we twee nachten te gast zijn. Bij binnenkomst in de lobby ruikt alles als nieuw. De geplande openingsdatum in 2021 die men in 2019 aankondigde kon wegens bekende redenen niet plaatsvinden. Tijdens ons verblijf zijn het vooral de locals die het net geopende hotel komen bewonderen, aanschuiven voor een avond fine-dining of er genieten van de zonsondergang met een cocktail in de hand. De Westerse toerist, die kijkt duidelijk nog even de kat uit de boom. Ons advies, ga, want dit elegante hotel is de ideale uitvalsbasis om KK – zoals Kota Kinabalu ookwel genoemd wordt – en omgeving te ontdekken.

Ik zie, ik zie…. Een neusaap!

Stel, je hebt maar tijd voor een activiteit tijdens je bezoek aan Borneo. Wat doe je dan? Het antwoord is simpel, op zoek gaan naar de Proboscis Monkey, beter bekend onder de naam Oerang Belanda (De ‘Nederlander’) oftewel neusaap. De Proboscis Monkey, een bedreigde diersoort, laat zich het best zien tijdens schemer. Tegen het einde van de dag verruilen we de bus voor een bootje van KLIAS River Cruise en hopen op het beste.

Het is misschien moeilijk te geloven, maar de mannelijke neusapen gebruiken hun grote, hangende neuzen om vrouwtjes aan te trekken. Wetenschappers vermoeden dat dit buiten proportioneel reukorgaan een echo creëert, die de roep van het mannetje versterkt en zo dus indruk maakt.

Deze aapsoort dwaalt nooit ver af van de rivieren. Ze wonen hoog in de boom en komen slechts af en toe het land op gaan om voedsel te zoeken. Ze leven in groepen met een dominant mannetje als leider met een harem van twee tot zeven vrouwtjes en hun nakomelingen aan zijn zijde. Doorgaans verzamelen de groepen zich ’s nachts bij het water om er de nacht door te brengen.

Daar!

“Daar, daar zie ik iets,” klinkt het vanuit ons bootje. Het is inderdaad iets. Het is ook een aap, maar echter een makaak en daar zijn er genoeg van. De schemer verandert in duisternis. Geritsel. Zou het? Iedereen houdt de adem in. Onze schipper fluistert ons toe, dat hij een groepje in het vizier heeft en zachtjes dichterbij zal varen. Hoewel deze primaten prima zwemmers zijn, besluiten ze voor nu, hoog in de boom te blijven. Met de rug naar het ‘publiek’ toegekeerd. Het is net als met sterren kijken. Eerst zie je er een, maar als je lang genoeg wacht en goed genoeg tuurt, zie je er meer en meer. Hier op de rivier is het precies zo. Geduld is een schone zaak, maar wordt beloond met zicht op niet een maar twee kleine kolonies van deze karamelkleurige apen. Een moment om niet snel te vergeten.

Na het eenvoudige diner aan de wal, gaan we opnieuw aan boord. De nacht is intussen een feit, de zon is nergens meer te bekennen. Zodra de ogen aan het donker zijn gewend, wacht een ander spektakel, honderden, misschien wel duizenden vuurvliegjes. De kleine beestjes – amper 5 centimeter – zijn verwant aan de keverfamilie. De lichtsignalen dienen om elkaar op te sporen tijdens de voortplanting.

Community Based Tourism

Do as the locals do, is een veel gegeven tip aan reizigers. Community Based Tourism sluit naadloos bij dat advies. Bij deze vorm van toerisme komen lokale bewoners (vaak woonachtig op het platteland en minder welvarend dan de mensen in de stad) en toeristen samen. Als bezoeker word je uitgenodigd de gemeenschap te bezoeken, al dan niet met een overnachting. De lokale inwoners verdienen op deze manier een (extra) inkomen en het stelt de bezoeker in staat om de culturen en rituelen.

Kiulu Farmstay, warm welkom op Sabah

Tijdens ons verblijf op Sabah, zijn we te gast bij Kiulu Farmstay. Ook deze boerderij neemt deel aan community based tourism. Alle volwassen bezoekers betalen middels het geboekte arrangement RM5 (ong. € 1,-) per persoon voor een fonds dat rechtstreeks naar een lokale gemeenschapsorganisatie gaat. Ogenschijnlijk in de middle of nowhere verlaten we de bus. Een man in een ranger-uniform lacht ons vriendelijk toe en blijkt onze gids van vandaag te zijn. Via een slingerende trap, een dal in, glibberen we over de traptreden vol mos naar beneden. Vijftig tinten groen zijn hier op zijn minst waar te nemen. Van overhangende woekerplanten tot weelderige varens en planten waarvan soort en naam in Nederland niet eens bekend is.

We mogen dan afdalen, de klamme hitte slaat genadeloos toe, zelfs het shirt van de gids is al snel door de hitte en het zweet een tint donkerder gekleurd. Langs groene rijstvelden, waar de halmen op schouderhoogte staan, een kabbelend beekje aan de andere zijde, een wiebelige hangbrug en… traptreden terug omhoog. Gelukkig wacht een verkoelend drankje in een klein dorpje op ons, zodat we fris de tocht voort kunnen zetten. Het laatste stuk voert ons langs begroeiing vol bloemen, die bontgekleurde vlinders lokken.

De wok staat klaar, kokkerellen maar

Een vriendelijke dame, in mooie klederdracht, wenkt ons binnen. Schoenen uitdoen hoeft niet, ook al zegt de melding bij de deur van wel. Samen met twee andere dames gaan we deze ochtend een lunch bereiden met producten van het eigen land. De taken worden verdeeld. De een snijdt fruit, de ander mag de knoflook en chilipepers in de vijzel fijnmalen, een andere krijgt de taak, rijst in een bananenblad te vouwen. Sommige mogen zich zelfs bij het vuur en achter de wok wagen om een geurende curry met verse kip en dito ananas te bereiden. “Een beetje meer uien? Een snufje zout,” het kokende drietal houdt scherp in de gaten of de maaltijd naar behoren gemaakt wordt. Na noeste arbeid en met verse ingrediënten kan deze lunch vanzelfsprekend niet meer dan smaken.

Hoewel het mogelijk is bij Kiulu Farmstay te overnachten, verlaten wij onze gastvrouwen na de middagmaaltijd weer. Terwijl onze gids toont hoe je rubber uit een boom wint, laat een van de dames nog weten, dat er ook mogelijkheden tot raften en/of quadrijden zijn. “Gelukkig, kan dat weer, want tijdens de pandemie, was het wel erg stil hier. Gelukkig zijn we qua eten zelfvoorzienend, maar we hebben toch liever wat reuring op ons terrein.”

Een echte Nederlander fietst. Ook op Sabah. Ook in de regen

Na een voortreffelijke lunch trappen we de calorieën er weer af. Tenminste dat is de bedoeling. Bij aankomst bij het verzamelpunt van de geleide fietstocht valt er een tropische regenbui uit de lucht. “Over een kwartiertje is droog,” zegt onze gids hoopvol naar de lucht starend. Droog wordt het niet, droger wel. Vol goede moed gaan we van start, een Nederlander is immers niet bang van een paar druppeltjes. We passeren akkers, vissers en groene rijstvelden. Echter wordt het concentreren op de rit en de schoonheid om ons heen lastiger en lastiger, aangezien donkere wolken zich – opnieuw – boven ons hoofd samenpakken. De uitdrukking nat tot op je ondergoed, is op deze situatie volstrekt niet overdreven. De route wordt afgebroken. De rest van de dag wordt het niet meer droog.

“Jammer,” laat de gids weten. “Jullie zijn mijn eerste groep sinds corona en dan treffen we uitgerekend dit weer vandaag.”

Sabah: Paradijs op aarde

Kota Kinabalu is een fijne uitvalsbasis om Sabah te ontdekken, maar het is geen strandbestemming. Daarvoor gaan we over het water naar het Bunga Raya Resort, met een tussenstop bij het Gayana Marine Resort van dezelfde keten (ECHO Resorts) om er een kijkje te nemen bij het Marine Ecology Research Centre. Hier maakt men zich hard om de toenemende bedreigingen voor het zeeleven aan te pakken en de gevolgen ervan te bestrijden. Ook trachten ze bij MERC terug te geven aan de natuur wat eerder was vernietigd. Zo wordt afgebroken koraal verzameld en speciaal cement geplaatst, zodat het aan kan sterken en groeien en terug in zee geplaatst kan worden. Genaral Manager Karl laat weten dat de kosten voor het onderzoekscentrum onder andere worden bekostigd uit de opbrengsten van de bijbehorende duikschool. Toen er geen toeristen konden komen, stak de eigenaar van het resort, gelukkig, extra geld in het goede doel om zo het project draaiende te houden.

Het Bugna Raya Resort is winnaarseiland (voor wie Expeditie Robinson kijkt) in overtreffende trap. Dit eiland resort heeft alles. Niet alleen ligt het aan geweldig mooi strand, het ligt ook nog eens in de wildernis. Over strand bewegen langzaam en loom varanen. In de bomen verschuilen zich troepen met brutale apen en hoog in de kruin zijn zelfs hornbils te spotten.

In een boomhut op Sabah

De kamers voelen aan als een soort luxe boomhut omringd door geurige en kleurige hibiscusbloemen waar grote hommels naar lieve lust de nectar uitzuigen. Het is erg verleidelijk de dag op de veranda door te brengen en te genieten van de alom aanwezige natuur. Eveneens verleidijk is de infinity pool en het ernaast gelegen strand. Toch zou het zonde zijn om enkel passief je tijd hierdoor te brengen, want er is genoeg te doen. Maak onder leiding van een gids een wandeling door de jungle en loop over touwbruggen van boomtop naar boomtop. Of zwier juist tussen de bomen door. Haak jezelf vast en ga ziplinen. Meer in voor wat avontuur in en rond het water? Geen probleem. Kajakken of snorkelen zijn beiden een goed idee. Dat activiteiten hongerig maken is enkel een voordeel zo geniet je tot de laatste kruimel van het heerlijke ontbijt, de uitgebreide lunch of het fine-dining diner.

Maleisië en Sabah in het bijzonder, wat hebben ze de reizigers gemist. Een goede reden om de Nederlandse kou deze winter naar warme oorden te trekken.