Noord-Cyprus | Een verhaal over poezen en zonneboilers

Noord-Cyprus, het verhaal van Bert

Bert reisde januari 2018 naar Noord-Cyprus, een bestemming die nog altijd niet door de massa omarmd is. Bert neemt je mee op reis naar deze niet bepaald doorsnee vakantiebestemming. Lees mee in zijn reisdagboek hoe hij de bestemming beleefde.

Noord-Cyprus, (Zuid)Cyprus, hoe zat het ook al weer?

Cyprus is vanouds een eiland geweest van strijd. Strategisch gelegen met alle gemakken voor de zeevaart. Wijnen, kruiden, wapens, tapijten, kunst, slaven, legers, glaswerk…Het eiland heeft het zien gaan en komen net als diverse beschavingen. In een notendop is dit het verhaal van Cyprus. In 1974 vond voorlopig de laatste slag om het eiland plaats en werd het door de Turken voor ongeveer ⅓ deel bezet. Voor hen heet Cyprus Kibris. Noord-Cyprus (Turks: Kuzey Kıbrıs), officieel de Turkse Republiek Noord–Cyprus (TRNC). Voor het gemak gebruik ik in plaats van Noord-Cyprus, de naam Kibris voor dit gebied.
➡ Weten hoe het precies zit? Raadpleeg even de Wikipedia pagina omtrent Noord-Cyprus

Noord-Cyprus Kirbis, een land zonder erkenning & subsidie

Alleen Turkije erkent Kibris (gôh!) en daarom vlieg je altijd in via Turkije. De rondreis maakte ik samen met mijn vrouw en verliep per touringcar, eind januari 2018.

Omdat Kibris verder door geen enkel land wordt erkend krijgt het geen subsidies van de EU voor opbouw en onderhoud van infrastructuur, historische gebouwen en ontwikkeling. Door deze wetenschap ben ik wel anders tegen het geven van fooi gaan aankijken. Want wie hier zijn euro’s uitgeeft doet eigenlijk aan ontwikkelingshulp! Kibris moet zijn eigen broek ophouden. Dat lukt wonderwel goed. Ten eerste is er daar het optimisme van de mensen. Vrijwel altijd vriendelijk en behulpzaam.
De grootste industrie is de toeristenindustrie en die groeit gestaag. De regering stelt goedkope grond ter beschikking voor ondernemingen die zich hier willen vestigen. Als paddenstoelen schieten hotels, resorts en andere toeristenverblijven uit de grond. Weinig veeteelt, des te meer fruitbomen overal. Verder is Kibris nog steeds een land van handel en doorvoer.

Miljo- en jardairs laten hun kostbare jachten vaak ter overwintering in een haven in Kibris liggen. Goedkoper dan andere mediterrane marina’s en weer een slimme vorm van inkomsten.

Wandelen door een geschiedenisboek

Wie van geschiedenis houdt kan zijn hart hier ophalen. Vele bezetters vochten om de macht en onderling konden de Cyprioten er ook wat van. Steden werden verwoest door legers, brand of een aardbeving. Men bouwde simpelweg verderop een nieuwe stad en gebruikte vaak stenen van de oude. Pre-Christelijke recycling dus. Oud-Salamis is zo’n stad. De lay-out is nog goed te zien en van diverse gebouwen zijn meer dan fundamenten en mozaïeken te zien. Het amfitheater is nog in gebruik.

Leeg

In Kibris zie je soms niet of een huis in aanbouw is of al jaren leeg staat. Dat beeld wordt versterkt doordat uiteinden van de stalen betonwapening massaal boven de gebouwen uitsteken. Men start vaak met bouwen maar wanneer het geld op is pauzeren ze even om later weer verder te bouwen. Het schijnt dat je pas onroerend goed belasting betaalt wanneer het gebouw klaar is…

Zonneboiler

Vrijwel ieder dak heeft een zonneboiler: een vat met 2 zonnepanelen en die kom je o-v-e-r-a-l tegen. Net als poezen overigens. Verwaarloosd, verzorgd, jong, oud maar zelden…brutaal! Ik moest onwillekeurig de vergelijking trekken met de heilige koeien in India want ze worden geen strobreed in de weg gelegd. Zelfs in ons hotel restaurant liepen ze. Moet je in NL mee aankomen. Goede tweede zijn trouwens honden. Even lui rond liggend maar wel met een oormerk of riem. En geen zweem van agressie.

Koud & nat

Eind januari. De koudste en natste periode van het jaar. De aankomst was nat maar gaandeweg werd het beter tot ik op de laatste dag nog een verbrande kop opliep. Doorgaans is Kibris een warme, zonnige bestemming zoals de Griekse of Turkse kusten. Het is even wennen maar dan wordt het ‘gewoon’: ieder dorp heeft zijn moskee met bijbehorende minaret(ten).

De Groene Lijn

Cyprus is dus verdeeld en die Groene Lijn is soms ruim een kilometer breed, soms een paar meter. Zo zie je in Lefkosia (Nicosia) straten die ‘doodlopen’ tegen een stalen poort of hek met daarachter een stukje niemandsland. Door onkruid overwoekerde huizen en straten met daarachter weer het gewone leven. Hier en daar zijn grensposten waar je even kan oversteken. Ik maakte weer een vergelijking, nu met Belfast. Gelukkig is daar de scheidslijn slechts nog een zichtbare herinnering.

De Büyük Han (vroeger een pleisterplaats voor kamelenkaravaans en handelslui) is een gerestaureerde ommuurde marktplaats met eetgelegenheden en winkeltjes.

Vrede

Door de inval moest de orthodoxe bevolking (vaak onterecht Grieks-Cyprioten genoemd) verhuizen naar het zuidelijke Cyprus. Behalve in Dikarpas. De moslims daar namen de orthodoxen in bescherming en liet hen onderduiken. Nu leven de gemeenschappen letterlijk in vrede naast elkaar: elk in hun helft van het dorp. Dichtbij staat een vervallen fabriek voor tabaksverwerking. Die is gesloten want er wordt geen tabak meer verbouwd op het eiland. Omdat er minder gerookt wordt in de wereld.

Wortels als tolgeld

In Dikarpas hebben we een toiletpauze, kunnen wat drinken en…wortelen inkopen. Voor een euro een zakje wortels meenemen als tolgeld. Want op de enige weg naar het St. Andreasklooster kom je door een ezelreservaat. Die ezels zijn met pensioen. De tractor nam hun werk over; ze werden gewoon losgelaten en verwilderden. Sommige zijn minder schuw en wanneer ze je voertuig horen naderen gaan ze op de weg staan. Pas wanneer ze een wortel hebben gescoord word je doorgelaten. Bij het klooster kraampjes van handelaars, vele poezen en…ezels. Die vragen beleefd om wortelen door hun kop zachtjes tegen je aan te duwen of aan je mouw te knabbelen.

Vervallen Noord-Cyprus

Veel verblijven van de kloosterlingen zijn vervallen maar worden momenteel stapsgewijs weer opgeknapt. Het kloostergebouw zelf staat bovenop de rotsen waar Andreas aan land kwam, zijn stok tegen de rotsen stootte waarop er zoet water uitstroomde. Zo redde hij zichzelf en de bemanning van zijn schip waar hij als gevangene meereisde. Hij werd heilig verklaard en ter zijner ere bouwde men hier een klooster. De kapel is te bezichtigen.

Biologisch

In Komi doen ze het biologisch. Ze doen het goed genoeg om er bekend mee te worden en etenswaren te verkopen aan toeristen maar ook aan bedrijven in Kibris, vanwege de goede kwaliteit. Uiteraard zijn hier stalletjes met koopwaar maar nergens idioot duur. Je mag van alles proeven. Er is een winkel die ‘gewone’ en biologische sterke drank verkoopt, waaronder Zivania. Vòòr moderne medicijnen had iedereen hier deze eerste-hulp drank in huis.

Reservaat

Een tussenstop bij Golden Beach vond ik een jammerlijk moment. Het is er een bende van afval, omgegooide of omgewaaide containers, ontelbare plastic flesjes. Gelukkig heeft de Caretta-Caretta daar geen last van. Deze schildpad legt op dit strand haar eitjes. Een milieubeweging kreeg het gelukkig voor elkaar dit strand als reservaat te laten erkennen. Niemand mag in die periode het gebied in. Geen licht, geen vuur, geen overnachting. Alle aanwezige restaurantjes en café’s werden afgebroken.

Verdediging

Mağusa (Famagusta) is een havenstad met een grootse historie. De imposante stadswallen (15 meter hoog en tot 8 meter dik) zijn in de 16e eeuw gebouwd door de Venetiaanse bezetter ter verdediging.

De hele wijk Maraş (Varosia) werd na de bezetting ontruimd en is nu een spookstad. Complete hotels, scholen, kerken, huizen staan leeg, vaak overwoekerd door onkruid, cactussen en struiken. Ook Richard Burton en Elizabeth Taylor moesten het veld ruimen.

Wanneer een moslimleger de zaak overnam vernietigde ze niet de kerken maar bouwde ze om tot moskee. Veel voordeliger en er blijft historie behouden. De Lala Mustafa Paşa moskee is een voormalige kathedraal en kreeg op 1 hoek een minaret.

Je ziet hier tevens overblijfselen van de Engelse koloniale tijd: typisch koloniale woningen uit zandsteen en de eerste locomotief die ooit op het eiland reed.

Cyprus in het klein

Minyatür Kıbrıs (miniatuur Cyprus) nabij Tatlısu Belediyesi is een verzameling maquettes van de belangrijkste historische gebouwen. Geplaatst in een rotsachtig veldje met wandelpaadjes tussendoor. Verwacht echter geen Madurodam.

Hoogtepunt van Noord-Cyprus

St. Hilarion is letterlijk een hoogtepunt (732 meter). Hilarion, religieus vluchteling, verbleef hier in een grot. In de 10e eeuw bouwden de Byzantijnen er een kerk en klooster. Bovenop zijn graf. In 1191 gooide de Franse ex-kruisridder Guy de Lusignan de zelfgekroonde keizer van Cyprus, Isaac Komninos eruit en bouwde het complex verder uit tot militaire post en zomerresidentie. Venetianen veroverden later het eiland, lieten het kasteel vervallen en nu wordt het weer opgeknapt. Bij droog weer zeker een aanrader. Bij nat weer niet.

Vreemde mogendheden in Noord-Cyprus

In Soli vind je de overdekte archeologische vindplaats van stads-koninkrijk Soloi (700 VC). Rond 498 VC verslagen door de Perzen. Tijdens de Romeinse bezetting bloeide het weer op (dankzij de kopermijnen) en in de 7e eeuw geplunderd en verwoest door de Arabieren. De Engelsen hebben nog koper gedolven (2 vergane steigers met laadinstallaties zijn de stille getuigen) tot ze eruit werden getrapt door de Turken.

Abdij ruïne

Bellapais is een klein dorpje dichtbij de stad Girne (Kyrenia). Hier staat de ruïne van een dertiende-eeuwse premonstratenzer abdij. Op bepaalde momenten in het jaar mogen hier orthodoxe diensten worden gehouden en er zijn muziekuitvoeringen en een festival. De uitzichten zijn prachtig, ernaast is een prima restaurantje en verderop een shop met glas geblazen souvenirs. De glasblazer doet zijn werk op de stoep.

Tenslotte Girne

Tja, Girne. Het haventje, de imposante burcht (met scheepswrak 300 VC, lading ook te zien). Alle ingrediënten om minimaal 2 dagen ontspannen genietend door te brengen.

Tip van Bert voor Noord-Cyprus:

Eigen of georganiseerd vervoer is op Noord-Cyprus aan te raden wegens slechte busverbindingen. Rond de steden rijden taxibusjes naar diverse bestemmingen.

Meer Travelers Tales

Esther reisde 1.300 kilometer door Zuid-India
Eveline trok met vriend en rugzak door Sri Lanka