Ruhrgebied, struinen door industrieel erfgoed
Als ik zeg Ruhrgebied, zeg jij waarschijnlijk staalfabrieken, kolenmijnen, immense gasopslagtanks en ontelbaar veel schachtbokken. En dan heb je gelijk. Deels althans. Deze voormalige zware industrie doet thans dienst als museum, tentoonstellingsruimte of park. Nieuwsgierig geworden wat het Ruhrgebied te bieden heeft? OmniTraveler pakte de trein naar Essen ging op onderzoek uit.
Drie dagen door het Ruhrgebied
Het is begin mei (2019) en ik maak me op voor een paar dagen Ruhrgebied. In drie dagen zullen ik en en mijn mooie cabinekoffer Essen, Duisburg en Bottrop bezoeken en onszelf onderdompelen in het industrieel erfgoed in deze Duitse regio.
Dag 1 in het Ruhrgebied: Essen
Zoals meer steden in het Ruhrgebied heeft Essen geen Altstadt meer. Deze is in de Tweede Wereldoorlog grotendeels verwoest. Dat is jammer, maar deert voor mijn bezoek niet zo. Ik focus me op de Zeche Zollverrein UNESCO-World Heritage site net buiten de stad.
Zeche Zollverrein
Het industriële complex Zeche und Kokerei Zollverein werd in 2001 uitgeroepen tot UNESCO-Werelderfgoed. Kenners markeren het voormalige complex als één van de meest indrukwekkende industriële monumenten ter wereld. Niet voor niets was deze locatie in 2010, toen het Ruhrgebied Culturele hoofdstad van Europa was, het middelpunt van de activiteiten gedurende het feestjaar.
Tot 1986 zwoegden mannen onder en boven de grond in de grootste steenkolenmijn ter wereld. Om meer over dit verleden te weten te komen, duik ik samen met Nederlandstalige gids Celia het complex in.
Mijn gids leidt me langs gigantische, tot stilstand gekomen, machines. Vertelt verhalen over het harde leven dat de mijnwerkers leefden. Dagen lang zwoegen, als beloning longen vol stof en doof van het lawaai van de machines. De wereld van weleer was er een van bloed, zweet en tranen. Dan hebben de medewerkers van de ateliers, kantoren en gastronomische bedrijven die nu hun plekje hebben gevonden op het grote terrein het toch een stuk beter.
Kokerei
In 1993 sluiten de deuren van cokesfabriek Kokerei Zollverein, door de aanhoudende staalcrisis van de jaren ’90 valt het doek voor dit megalomane stuk industrie. Tijdens de hoogtijdagen verhitten niet minder dan 304 ovens de steenkolen om 8.000 ton cokes per dag te produceren. Die tijd is voorbij. Het complex dient in de winter als schaatsbaan en op elke andere dag van het jaar schuif je aan die kokerei – café, restaurant, catering & eventlocation.
Die Kokerei Burger laat ik me goed smaken. Na deze lunch kan ik er voorlopig weer even tegen. Klaar om nog meer fraais op het terrein van Zollverein te ontdekken.
Red dot museum
“Een reis door de wereld van productdesign: In het Red dot designmuseum wachten rond 2.000 gebruiksvoorwerpen op u, die letterlijk in goede vorm zijn. Midden in de historische ambiance van het voormalige ketelhuis van de Zollverein-mijn vindt u design-iconen en klassiekers, verrassende functionaliteiten en inventieve dagelijkse gebruiksvoorwerpen die met de gerenommeerde Red Dot Design Award zijn onderscheiden.” Bron: www.ruhr-tourismus.de
Ook al kan ik niet altijd direct inzien waarom een bepaald voorwerp een plek in dit museum verdient. Hier rondlopen is zeker geen straf. Het pand is prachtig en een groot deel van de collectie mag je aanraken en testen. Win-win!
Ruhrmuseum
Voordat ik het terrein ga verlaten, breng ik nog een bezoek aan het Ruhrmuseum. In de oude kolenwasserij op het terrein van de Zeche Zollverein opende in 2010 haar deuren. Eveneens omwille van het feit dat Essen zich dat jaar culturele hoofdstad mag noemen.
Het Ruhr Museum wordt aangeduid als één van de belangrijkste musea in het Ruhrgebied. De collectie is een van de oudste in het gebied en kan het terugkijken op een lange geschiedenis. Mocht je dus denken dat het museum enkel in het teken van de industrie staat, dan heb je het mis. De vaste tentoonstelling kent namelijk ook een omvangrijke verzameling op het gebied van geologie, archeologie en fotografie.
Dag 2 in het Ruhrgebied: Duisburg
De plaats waar ooit het historische centrum van Duisburg zich bevond , werd gedurende WOII door de geallieerden platgebombardeerd. In ruil voor de voormalige Altstadt verrezen in de jaren zestig kale betonkolossen. Daarom laat ik net als in Essen, de stad zelf enigszins links liggen en concentreer me op het moois dat daarbuiten te bewonderen is.
Tiger and Turtle Magic Mountain
Op de plek waar tot 2005 nog zink werd gemaakt, staat nu de Tiger and Turtle Magic Mountain. Deze ‘magische berg’ bestaat uit afval van de voormalige industrie met als kers op de taart deze bewandelbare achtbaan. De naam van het kunstwerk duidt op het contrast tussen de snelle achtbaanvorm (tiger) en de relatief langzame manier waarop je er overheen loopt (turtle). Daarom zijn hier geen karretjes te bekennen, enkel traptreden en hekjes voor de veiligheid, want over de kop, dat gaat te voet natuurlijk niet.
Helaas, is het tijdens mijn bezoek regenachtig weer, waardoor het uitzicht niet zo spectaculair is als met een zonnige dag. Tof blijft dit kunstwerk in ieder geval wel.
Binnenhaven Duisburg
Wat kan het weer toch soms een spelbreker zijn! De binnenhaven van Duisburg staat bekend als grootste binnenhaven ter wereld. Langs de promenade is het heerlijk wandelen, of vertoef je op een van de vele terrassen. Als het tenminste niet regent! Snel een van de vele restaurants binnen voor lunch, want het water komt met bakken uit de lucht, helaas.
MKM Museum Küppersmühle
Gelukkig is het vanaf mijn lunchadres slechts een paar minuten lopen naar het MKM Museum Küppersmühle. Dit museum voor moderne kunst werd in 1999 opgericht in een oude graanopslagplaats. Deze opslagplaats was onderdeel van een molenbedrijf, waartoe ook een ketelhuis met schoorsteen behoorde. Vandaag de dag biedt het pand ruimte aan niet minder dan 2.500 m² aan kunst.
Naast wat beeldhouwwerken, tref je er voornamelijk schilderijen aan. Mocht je nu niet van moderne kunst houden, werp dan toch een blik binnen, want het pand is prachtig. Met name de centrale trap! Echt even gaan kijken hoor.
Landschaftspark Duisburg-Nord, icoon van het Ruhrgebied
Het weer wordt er niet beter op. Krampachtig probeer ik tussen de druppels door mezelf over het immense terrein van Landschaftspark Duisburg-Nord te bewegen. Van boom met volle kruin naar afdakje, alles om maar enigszins een nat pak te voorkomen.
Landschaftspark Duisburg-Nord is het voormalige terrein van staalfabriek Thyssen-Eisenwerk. Tot 1985 werden op deze plek dagelijks vele tonnen ijzererts verwerkt, de hoogovens draaien 24 uur per op volle toeren. Na meer dan 80 jaar, zat het industriële tijdperk voor deze plek erop te zitten. Echter wilde men de enorme gebouwen niet afbreken, maar er een park van te maken. En wat voor een park!
Letterlijk hoogtepunt in het park; Hoogoven nr. 5. Stap voor stap beklim ik samen met een gids deze kolos. Tree na tree heb ik, dankzij het verhaal van mijn gids, meer en meer respect voor de mensen die hier jaar na jaar werkten. De hitte (2.000 graden) en tegelijkertijd de kou (de wind waait dwars door het gebouw heen), wat een bestaan.
Het park (gratis toegankelijk) is er eigenlijk voor iedereen. Voor sporters, geïnteresseerde in industrieel erfgoed, URBEX liefhebber en natuurvrienden. Zo is er een klimpark, kun je duiken in de grote voormalige gasopslag. Ademt de hele omgeving de tijd van de zware industrie uit. Maak je de prachtigste foto’s van geroeste delen van de oude staalconstructies of maak je een wandeling in het groen, want dat is er genoeg in het park. In het hele Ruhrgebied trouwens.
Hauptschalthaus
Aan het einde van de dag schuif ik mijn benen – geheel in industriële sfeer – onder tafel bij Hauptschalthaus op het terrein van het Landschaftspark. Smakelijk en passend in het thema, het voorgerecht wordt bijvoorbeeld in werkershelm geserveerd. Leuk!
Dag 3 in het Ruhrgebied: Oberhausen & Bottrop
Het is droog! Hoe fijn is dat? Zeker als je bedenkt dat ik vandaag opnieuw de hoogte in ga. Vandaag ga ik naar Oberhausen en Bottrop, waar ik nog twee bezienswaardigheden aan doe, alvorens weer de trein naar Nederland te pakken.
Gasometer Oberhausen
Vanuit Essen is het slechts een korte rit naar Oberhausen, in deze plaats staat de Gasometer, een van de laatste in het Ruhrgebied. Deze silo voor gasopslag, de grootste in zijn soort in Europa, is een stille getuige van de zware industrie die eens het Ruhrgebied domineerde. De kolos werd in 1929 in gebruik genomen, nadat er slechts twee jaar ervoor aan de bouw was begonnen. Aan de carrière kwam in 1988 een einde. Na een paar jaar leegstand veranderde het iconische gebouw in ’93/’94 in een tentoonstellingsruimte.
Kunstenaar Christo was meer dan eens te gast, meer dan 15 tentoonstellingen vonden hun weg naar deze bijzondere locatie.
Voor wie geen last van hoogtevrees heeft, neemt de lift naar het dak. Een weids uitzicht is bij de prijs inbegrepen.
Tetraeder Bottrop
Door de een vergruisd, door de ander bejubeld. Ik vind het wel wat hebben. Waar ik het over heb? Over de Tetraeder in Bottrop. Bovenop een door sintels gevormde steenberg prijkt deze kunstzinnige driehoek. De berg is tussen 1963 en 1980 gevormd door twaalf miljoen kuub aan sintels, die na het zeven in de kolenwasserij van de mijnen verzameld zijn en samen op deze plek een tafelberg vormen.
Een laatste keer deze trip train ik mijn kuitspieren en ook dit keer word ik niet teleurgesteld. Wat mij betreft een goede afsluiter van een paar dagen rondtoeren langs het industrieel erfgoed, de kunst(werken) en de groene zones van het Ruhrgebied.
Time to Momo Ruhrgebied
Schaf voor je bezoek zeker even deze toffe reisgids aan. Het is een van de eerste Nederlandstalige gidsen over het Ruhrgebied, met 35 trips, 3 roadtrips en meer dan 300 tips.
Tekst: Geert Lemmens | Fotograaf: Vincent van den Hoogen
Vormgeving: Bianca Enthoven | ISBN 978 94 9333 803 6 | Prijs € 23,99
Formaat 167 x 1220 mm | 192 pagina’s | Paperback met flappen
Eén reactie
Een paar jaar terug was ik ook in Zollverein (werelderfgoed dus ja, dan móet ik) en heb ik er uren rondgelopen. In het begin een beetje van “wat doe ik hier eigenlijk?”, maar gaandeweg steeds meer tot mijn eigen tevredenheid. Uiteindelijk verliet ik het terrein vol lof en was ik bij thuiskomst lyrisch over de schoonheid van verval…
Je hebt van die dagen en dan sta je versteld van jezelf….