Een bijzondere route, we gaan fietsen in Midden-Limburg
Fietsen in Midden-Limburg is, natuurlijk, altijd een goed idee. We trappen vanuit Echt naar Roermond en overnachten onderweg in het charmante plaatsje Thorn. Het thema ‘vrouw’ dat op deze route centraal staat, blijkt de ene keer ten voordele en dan weer ten nadele van de dames uit te pakken. Een ding hebben ze gemeen, boeiend zijn al hun verhalen.
Fietsen in Midden-Limburg: Museum van de vrouw
Onze tweedaagse fietstocht in het Hart van Limburg beginnen we in de plaats Echt. Net voor de deuren van het museum van de vrouw zich openen, arriveren we op onze bestemming. Het kwartiertje extra tijd geeft ons de gelegenheid kennis te maken met Edith Stein. Haar beeltenis treffen we tegenover de Sint-Landricuskerk. Stein was een Joods-Duitse filosofe die tijdens WOII door de nazi’s vermoord werd. In 1998 werd ze zalig verklaard en sinds 2014 is de Sint-Landricuskerk een officiële bedevaartsplaats voor haar, aangezien ze aan het einde van haar leven vier jaar in deze plaats verbleef. “Wil je meer over haar weten?” informeert een passant die ons naar het beeld ziet kijken: “In het naar haar vernoemde cultuurhuis is, net als in de kerk, meer over haar te vinden.”
“Nergens in Nederland vind je een museum dat in het teken staat van de vrouw,” vertelt een medewerker van het Museum van de Vrouw ons, terwijl we genieten van een kop koffie en een stuk Limburgse vlaai. “We kiezen hedendaagse thema’s, maar verliezen het verleden daarbij niet uit het oog.”
Welkom in het Wonderkabinet
Ons bezoek begint in het zogeheten Wonderkabinet. In de schaarsverlichte ruimte maken we kennis met talloze voorwerpen, allen gelinkt aan de vrouw. Waarbij Maria(beeldjes) regelmatig terugkeert. “Moet je kijken, een korset voor kinderen,” tikt mijn reisgenoot me aan. “En een ouderwetse naaidoos. Het is echt een soort teletijdmachine. Een (r)evolutie die vrouw meegemaakt heeft.”
Op de verdiepingen boven het kabinet, waar je uren kunt blijven kijken, is ruimte voor tijdelijke tentoonstellingen. Tijdens ons bezoek maken we kennis met ‘Criminele vrouwen’, een expositie die ontkracht dat criminaliteit een mannending is. De andere ruimte is gereserveerd voor de draagbare kunst van ontwerpster Hinke Luiten, gemaakt van onder andere cd’s, munten en koffiecups.
Fietsen in Midden-Limburg is fietsen langs Maria-kappelen
Eenmaal op de huurfietsen van Jack Teuwen Tweewielerservice praten we na over de indrukwekkende tentoonstelling. Echter amper de eerste kilometer gemaakt, gaan we in de remmen voor een fraaie Mariakapel, voluit Onze Lieve Vrouw van Schilberg genaamd. We rijden tenslotte een ‘vrouwenroute’ dan mag deze Bijbelse dame vanzelfsprekend niet ontbreken. We zullen haar tijdens onze tocht overigens nog dikwijls tegenkomen.
Op naar Thorn
Via het zacht-glooiend Midden-Limburgse landschap rijden we naar de Maas, waar we met een pontje naar de overkant varen. Tijd voor de inwendige mens, tijd voor een lunch met uitzicht op de rivier, bij De Spanjaerd. Op het zonnige terras geeft onze telefoon een melding dat we, ongemerkt, België binnengereden zijn.
Met een goed gevulde maag toeren we langs oevers, meer kappelletjes, kleine dorpen waarvan we nog niet eerder hoorden naar Hotel-Restaurant Crasborn in Thorn. De huurfiets gaat voor vandaag in de stalling, we gaan met een gids te voet ‘het witte dorp’ verkennen.
Over abdis-vorstinnen en andere pittige dames
“Thorn wordt vaak de witte parel van Limburg genoemd, maar laat me je dit uitleggen, voordat ik over de invloedrijke dames van ons dorp begin,” legt de gids uit; “wit had, helaas niets met de welvarende abdis-vorstinnen te maken. Toen op zeker moment de regerende Fransen ‘raambelasting’ gingen heffen, metselde de bevolking de ramen dicht. Om dit minder op te laten vallen, schilderde men de verse bakstenen, net als het huis, wit.” Al babbelend leidt de gids ons langs historische gebouwen, door gemoedelijke steegjes en authentieke straatjes.
“Wie er hier echt toe deden waren de abdis-vorstinnen, die niet minder dan acht eeuwen hier de scepter zwaaiden. Deze pittige dames regeerden over de ‘stiftdames’, jonge vrouwen van de allerhoogste hoge komaf die er een adellijke opvoeding kregen. Thorn was in hun tijd eigenlijk een klein ministaatje, compleet met eigen munt en eigen rechtspraak.”
“Hebben jullie nog tijd?” informeert de gids. Het antwoord niet afwachtend, voegt ze eraan toe;” bezoek dan zeker ook even Kapel onder de Linden, net buiten het centrum, ongeveer een kwartier lopen. Het is nu nog licht en echt heel mooi om te zien. De geschiedenis gaat terug naar 1673 en werd in opdracht van een belangrijke gravin opgericht.” We volgen haar advies op en kunnen enkel concluderen dat ze geen woord te veel heeft gezegd.
Aan het einde van de dag spelen de zonnestralen met de punt van de Abdijkerk, een gigantisch grote gotische kruisbasiliek. Wij genieten op het terras van Hotel-Restaurant Crasborn van het schouwspel en genieten eveneens van een goed 3-gangendiner en dito wijn.
Haaibaaien, hellevegen & serpenten staan centraal tijdens het fietsen in Midden-Limburg
Tang, furie, de dames die voor heks uit werden gemaakt, kregen talloze bijnamen, geen van allen positief, dat mag duidelijk zijn. Na een ochtend op de pedalen, stappen we bij de Galgenberg, net buiten het centrum van Roermond, af en maken kennis met gids Frans.
Het is niet voor niets dat we op deze roemruchte en lugubere plek hebben afgesproken, het was ooit dé executieplaats in de regio Roermond. “In de middeleeuwen werden hier al mensen opgehangen, maar deze plek wordt vooral geassocieerd met de heksenvervolging,” opent Frans zijn verhaal. “Het begon, net over de grens in Duitsland, toen Duitse Dominicaner monniken het Malleus Maleficarum uitbrachten. Kortweg gezegd, een handboek hoe een heks te herkennen.
Nou, laten we het maar niet hebben over wat deze heren slecht vonden aan de dames die voor heks uitgemaakt werden.” Hij trekt een serieus gezicht en voegt eraan toe: “Dat waren vaak heel pientere vrouwen, vrouwen met een hoge positie, iets wat mannen in die tijd niet zo goed konden hebben. Vrouwen die aan het profiel voldeden werden tijdens het ‘verhoor’ gefolterd en gemarteld om een bekentenis eruit te trekken.
Na het bewijs van schuld werd de heks in kwestie berecht. Advocaten kwamen aan een dergelijke rechtszitting niet te pas. Degene die het voor hen op zou durven nemen, was zelf immers een ketter. En zo kan het dat hier, op deze plek, in 1613 meer dan 60 personen het leven lieten op de brandstapel. Volgens bronnen was het de grootste heksenveroordeling in Nederland ooit”
Roermond in zicht
Samen we fietsen we verder naar de Rattentoren, de laatste stadstoren van de voormalige stadsmuren. Ook hier waren vrouwen niet altijd veilig. In de 17e eeuw werd de toren in gebruik als gevangenis voor vrouwen die werden beschuldigd van hekserij.
Op de Markt van Roermond schuiven we op een van de gezellige terrassen aan voor een verlate lunch. Tijd om de kuiten rust te geven en tijd voor reflectie op de rol van de vrouw door de eeuwen heen in onze samenleving.
➡️ Zelf de route rijden? Op de website van Hart van Limburg download je simpel deze indrukwekkende fietsroute
Dit artikel schreef ik voor/verscheen eerder in ToerActief Magazine