Met het strand op fietsafstand en de hoofdstad binnen handbereik, maakt Haarlem een populaire stad. Bij zowel de Nederlandse stedentripper als de buitenlandse bezoeker.
Haarlem, van strandwal tot supergezellige stad
Strandwallen zijn langgerekte, uit zand gevormde verhogingen in het landschap van de kuststreek. Haarlem is ontstaan uit strandwal Spaarnwoude. Het zand is aangevoerd door de zee, de wallen ontstonden zo’n 5000 jaar geleden, toen de zeespiegel 15 centimeter per eeuw steeg. De zee bereikte zijn meest oostelijke punt en zo ontstond het eerste strandwalsysteem waarvan de resten nog altijd behouden zijn.
Rond de 15e eeuw was Haarlem omringd door veen en moeras. Het een drassig gebied, van het zuidelijk gelegen Haarlemmermeer,zorgde voor veel overlast van muggen. Ook – de inmiddels gedempte – beek die dwars door de stad liep, trok de zwarte insecten aan. Een scheldnaam voor de inwoneres van Haarlem zul je denken. Integendeel, de huidige Haarlemer draagt deze bijnaam met trots. Naast deze verklaring voor de benaming van haar inwoners doen tal van legenden de ronden, hoe men aan deze naam is gekomen.
Verhalen over heksen, Spanjaarden en vermeende rookwolken doen overigens nog dagelijks de ronde.
De gezelligheid dankt de stad wellicht aan het feit dat Haarlem nimmer zware industrie heeft gekend. In de 15e/16e eeuw bestonden de ambachten uit textielnijverheid, scheepsbouw en bier brouwen. In de 20e eeuw bouwde de stad een blijvende reputatie op als drukkersstad.
Met haar prachtige kerken, lieflijke hofjes, talloze terrassen en interessante musea, kan simpelweg geconcludeerd worden dat Haarlem een bezoek meer dan waard is.
Malle meid, lekker dier van plezier
Wanneer je de titels, Jan Klaassen, Dag zuster Ursula, Ik doe wat ik doe, Pastorale en Avond hoort, denk je wellicht aan Rob de Nijs, Boudwijn de Groot, Ramses Shaffy en Liesbeth List of Astrid Nijgh. Eigenlijk zou er slechts een naam in je op moeten poppen. De naam van Lennaert Nijgh. Geboren en getogen in Haarlem, taalkunstenaar maar bovendien wijd en zijd bekend om zijn liedjes.
Malle Babbe, is misschien wel een van zijn bekendste nummers. Nijgh bewonderde – althans dat dacht hij – het werk van de in Haarlem gestorven Frans Hals, genaamd ‘Malle Babbe’. In werkelijkheid heet dat schilderij ‘het Zigeunermeisje’. Laatste voldoet aan omschrijving ‘Malle Babbe is rond.’ Het daadwerkelijke werk – ook bekend onder de naam ‘de heks van Haarlem’ is geschilderd naar Barbara Claes, een verstandelijk gehandicapte vrouw die in 1663 in de stad stierf.
Waarschijnlijk hing ze veel bij de bierbrouwers en in de kroegen rond. Kees Verkade beeldde haar derhalve af met een uil op haar schouder (Zo beschonken als een uil) en een kroes in haar hand.
📍 Beeldje Malle Babbe, Barteljorisstraat, Haarlem
Rijen vol Amerikanen
Heb jij wel eens van Corrie ten Boom gehoord? Ongelofelijk maar waar, deze dame geniet in de Verenigde Staten grote bekendheid. Ze bood gedurende WOII met haar familie onderdak aan Joodse vluchtelingen. Als enige overleefde ze haar arrestatie en gevangenschap in kamp Vught en het Duitse concentratiekamp Ravensbrück.
Eenmaal weer vrij vrouw, trok ze naar Amerika waar ze een boek schreef over de oorlogsjaren. ‘The Hiding-Place’ vertelt het verhaal over hoe haar familie onderduikers in kasten verborg voor de Gestapo, hoe zij door de overburen verraden werden en hoe ze de oorlogsjaren doorkwam.
Op vele scholen in the States, verplichte kost op de leeslijst. Derhalve kan een bezoek aan Corrie’s huis, tijdens een bezoek aan Nederland, vanzelfsprekend niet ontbreken.
📍 Corrie ten Boom Museum, Barteljorisstraat 19, 2011 RA Haarlem
Verborgen groen
Haarlem staat bol van de verborgen pareltjes. Achter zware deuren gaan serene rustoorden schuil. Dikwijls gesticht als sociale woningbouw, een rol die de kleine woningen in de diverse hofjes thans opnieuw vervullen.
Of je nu een kerkelijk, stichtings- of gildehofje binnenstapt, de een is nog fraaier dan de ander. Vanzelfsprekend kent elk hofje haar eigen verhaal. Over het hofje van Oorschot, waarvan de overbuurman niet tegen een dode muur aan wilde kijken of hoe de voorganger van het Luthers Hofje graag in de buitenlucht zijn preek hield.
📍 VVV Haarlem, Grote Markt 2, 2011 RD Haarlem
Iedere vrijdag en zaterdag start om 14.00 uur bij VVV Haarlem een wandeling onder leiding van een enthousiaste stadsgids. OmniTraveler wandelde op de vrijdag met gids Peter door de straten van de stad.
TIP: Liever op eigen gelegenheid, haal dan de folder ‘verborgen groen – een wandeling langs Haarlemse Hofjes – bij de VVV
Gewijd gerstenat
Brouwerij Jopen doet de stad die bekent staat om haar bierbrouwersverleden eer aan. Een voormalig godshuis, in het levendige centrum van Haarlem, is omgetoverd tot een moderne stadsbrouwerij, grand café en restaurant. Met een groot terras voor de deur, zeker even aanleggen tijdens – bijvoorbeeld de hofjesroute – je bezoek aan de stad.
Of je nu kiest voor een proeverij of komt dineren, het kan allemaal. Je kunt er zelfs een biertje drinken dat de naam Malle Babbe draagt.
📍 Jopenkerk Haarlem, Gedempte Voldersgracht 2, 2011 WD Haarlem
De oudste van Nederland
Niet voor niets kenmerkt het Teylers museum zich als museum van de verwondering. Wanneer de teletijdmachine van professor Barabas uit Suske en Wiske bestond, dan bracht hij me op een zonnige ochtend in juni pardoes naar de 18e eeuw. Het tijdperk waarin Pieter Teyler, een rijke Haarlemmer, zijn verzameling bij elkaar sprokkelede. Toen deze beste man in in 1784 de ovale zaal opende voor publiek, legde hij daarmee de grond voor het huidige museum. Thans het oudste in ons land.
In de ene zaal dwaal je door de prehistorie, tussen mamoetschedels en eeuwenoude fossielen, vervolgens waan je je in het laboratorium van een belangrijke professor en ben je omringd door natuurkundige instrumenten. In de schilderijenzaal sta je oog in oog met werken uit de Gouden eeuw terwijl je in de ovale zaal je ogen niet gelooft. Zo veel verschillende mineralen liggen er in de statige vitrines.
📍 Teylers Museum, Spaarne 16, 2011 CH Haarlem
Gevierde vluchteling
Frans Hals werd geboren in Antwerpen, maar vluchtte gedurende de tachtigjarige oorlog – zoals vele Vlamingen – naar Haarlem. Zijn schutters- en regentenstukken die hij tijdens zijn leven in de Nederlandse stad schilderde, maakte hem een beroemd man.
Het Frans Hals Museum is gevestigd is een 17e eeuws gebouw, het oudemannenhuis, en toont de collectie van Haarlemse meesters uit de Gouden Eeuw. De verzameling schilderijen van Frans Hals, de grootste ter wereld, is uniek.
Naast de Haarlemse Helden tref je in het pand ook vitrines gevuld met zilver en zijn verschillende zalen voor de jongste bezoekers ingericht. Kinderen kunnen er zelf creatief aan de slag (met behulp van het familieboekje dat in het museum verkrijgbaar is).
📍 Frans Hals Museum, Groot Heiligland 62, 2011 ES Haarlem
➡️ Haarlem kent tal van musea, overweeg zeker ook eens een bezoek aan een van de volgende adressen:
- ABC Architectuur Centrum
- Archeologisch Museum Haarlem
- Dolhuys, museum van de geest
- Draaiorgelmuseum
- Nieuwe Vide
- Molen Adriaan
- Museum Haarlem
Speciaalzaken galore
Kinderwinkels, antiek- en curiosawinkels, vintagewinkels noem wat je zoekt en Haarlem heeft er een adresje voor.
De leukste lunchroom van Haarlem
Dat beweert Meneer Frans in ieder geval zelf. En ik kan hem geen ongelijk geven.
“Meneer Frans siert sinds de lente van 2014 hartje Haarlem met een trendy horeca gelegenheid. Een shop-in-shop in het monumentale pand van Van Duivenboden Interieur. “ Bron: Website Meneer Frans
📍 Meneer Frans, Klein Heiligland 8, 2011 GV Haarlem
Klim naar het licht
Tussen 1895 en 1930 verrees de kathedraal van Haarlem. Net buiten het winkelhart tref je deze verborgen schat gebouwd door architect Joseph Cuypers.
Na een jarenlange restauratie is de kathedraal mooier dan ooit voorheen. Om dit heugelijke feit te vieren is het in 2019 mogelijk via stijle trappen en via houten gewelven en langs kerkklokken naar het dak van het godshuis te klimmen.
Het is een flinke klim maar het uitzicht van 60 meter hoogte doet je de gedane inspanning direct vergeten.
📍 Kathedrale basiliek Sint Bavo, Leidsevaart 146, 2014 HE Haarlem
➡️ De Grote of St.Bavokerk, Grote Markt 22, is vanzelfsprekend eveneens een bezoek waard.
Bovendien heb ik het nog niet eens gehad over de mogelijkheden tot het maken van boottocht of de omgeving van de stad (het strand van Bloemendaal en Nationaal Park de Kennemerduinen, liggen op fietsafstand van de stad vandaan.) Heerlijk Haarlem, ik kom zeker een keer terug om nog beter/meer van je te kunnen genieten.
Tip: Combineer je bezoek aan Haarlem met een wandeling in Nationaal Park Zuid-Kennemerland
3 reacties
Dank u, dank u
Prachtige impressie van deze stad, Haarlem!
Beste Theo, bedankt voor je compliment. Fijne zondag toegewenst.